Copyright Information (3)

အပိုင္း ၁ နဲ့ ၂ ကို ေရးျပီးေပမယ့္လည္း ေရးစရာကလည္း ေတာှေတာှမ်ားမ်ား က်န္ေသးတာကို ေတြ့ရတယ္။ Copyright အေျကာင္းကလည္း အေတာှ မ်ားသားပဲ။ ဒါေျကာင့္ စိတ္မဝင္စားျကတာျဖစ္မယ္လို့ ေတြးမိပါတယ္။ ေနာက္ စိတ္ဝင္စားတဲ့သူေတာှေတာှမ်ားမ်ားရွိလို့လဲ ေရးရတာ အားရဝမ္းသာ ရွိလွပါတယ္။ ဒီတစ္ခါေတာ့ စပ္ဆက္စဉ္းစားမိသေလာက္ ေရးလိုက္ပါတယ္။

ဟိုအရင္ပိုင္းမွာတုန္းက Copyright ပိုင္ရွင္ျဖစ္လာဖို့အတြက္ register လုပ္စရာမလိုဘူးလို့ ေရးခဲ့ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ တကယ္လို့ ကိုယ္ဟာ ပိုင္ရွင္ အစစ္အမွန္ျဖစ္ေျကာင္း ျပဖို့ လိုအပ္လာျပီဆိုရင္ ဘာေတြနဲ့ ျပရမလဲ။ ဘယ္သူပိုင္သလဲဆိုတာ တရားရံုးမွာ စစ္ေဆးေမးျမန္ဖို့ ရွိလိုနိုင္တဲ့အတြက္ ကိုယ့္ဘက္ကေန ျကိုတင္ျပင္ဆင္ထားရင္ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ဘယ္ေတြ လိုအပ္မလဲ ျကည့္လိုက္ျကရေအာင္။

• အလုပ္ရဲ့ ပံုျကမ္းေတြ၊ အစီအစဉ္ေတြ ကို ရက္စြဲနဲ့တကြ မွတ္တမ္းထားရွိမွု

• အလုပ္လုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ research ေတြ လုပ္ခဲ့တယ္ဆိုရင္ ရက္စြဲအတိအက် ထားရွိမွု

• အလုပ္ အဆင့္ဆင့္ တိုးတက္ေျပာင္းလဲလာတာကို မွတ္တမ္းတင္ထားမွု

• ျပီးသေလာက္ လုပ္ငန္းကို သူငယ္ခ်င္း၊ လုပ္ေဖာှကိုင္ဘက္ေတြနဲ့ ေဆြးေနြးတိုင္ပင္မွု

• အလုပ္နဲ့ဆိုင္တဲ့ သေဘာတူစာခ်ုပ္ေတြနဲ့ တျခားအေရးပါတဲ့ စာရြက္စာတမ္းေတြကို မေပ်ာက္ပ်က္ေအာင္ ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားမွု

စတဲ့ အခ်က္ေတြက သင့္ကို copyright ပိုင္ရွင္ ျဖစ္ေျကာင္း သက္ေသျပေပးပါလိမ့္မယ္။

Copyright ပိုင္ရွင္ ျဖစ္ေျကာင္း သက္ေသအျဖစ္မယူနိုင္တဲ့ အခ်က္ေတြကေရာ?

Copyright ကို register မလိုဘူးဆိုေတာ့ အတုလုပ္ခ်င္သူကေန လြယ္လြယ္ကူကူ လုပ္ယူနိုင္တယ္လို့ ေတြးနိုင္စရာ အေျကာင္းရွိပါတယ္။ ဒါေျကာင့္ ပိုင္ရွင္ျဖစ္ေျကာင္း ယူဆလို့ မရနိုင္တဲ့ အခ်က္ေတြကိုလည္း သိထားသင့္ပါတယ္။

• စာတိုက္ကေန product ကို ကိုယ္ဆီကိုယ္ကိုယ္ ျပန္ပို့ျခင္း

• Copyright notice ( © Talkii 2009 ) စသျဖင့္ သူမ်ား product ေပါှမွာ နာမည္တပ္ျခင္း

• သီခ်င္းဆိုရင္ သက္ဆိုင္ရာ အသင္းအဖြဲ့ (music association) မွာ register လုပ္ျခင္း

• သီးသန့္အဖြဲ့အစည္းနဲ့ product ကို copyright အတြက္ register လုပ္ျခင္း

စတာေတြကို Copyright ပိုင္ရွင္ျဖစ္ဖို့ အေထာက္အထားအေနနဲ့ အသံုးျပုလို့ မရနိုင္ပါဘူး။

What are the rights of copyright owner?

ပိုင္ရွင္မွာ copyright ရွိတာေတာ့ ဟုတ္ပါျပီ။ အဲဒါျကီးကိုင္ျပီး ဘာလုပ္ရမွာလဲ။ ဟုတ္ကဲ့ copyright ကို ကိုင္ထားျပီး ကိုယ့္ product ကို လူအမ်ားကိုျဖစ္ေစ၊ တစ္ဦးခ်င္းကိုျဖစ္ေစ အသံုးျပုခြင့္၊ ျကည့္ရွုခြင့္ စသျဖင့္ ခြဲထားလို့ရပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ Copyright ပိုင္ရွင္တစ္ေယာက္က သူ့ product ရဲ့ copyright ကို တျခားတစ္ေယာက္ဆီကို ေရာင္းခ်၊လြွဲေျပာင္းလို့ရပါတယ္။ အဲသလိုမ်ိုးကို Copyright assign လုပ္တယ္လို့ ေခါှပါတယ္။ ေနာက္တစ္မ်ိုးကေတာ့ licensing copyright ပါ။ သူကေတာ့ ကိုယ့္ product ကို တျခားတစ္ေယာက္ကို အသံုးျပုခြင့္ ေပးတာပါ။ ဥပမာဆိုရရင္ Microsoft Office Suit တစ္ခုကို ဝယ္တယ္ဆိုရင္ က်ြန္ေတာှတို့က microsoft ဆီကေန အသံုးျပုခြင့္လိုင္စင္ကိုပဲ ဝယ္တာျဖစ္ျပီးေတာ့ software တစ္ခုလံုးကေတာ့ microsoft ပဲ ပိုင္ပါတယ္။

Copyright ပိုင္ရွင္အေနနဲ့ တျခားလုပ္နိုင္တာေတြကေတာ့ သူ့ရဲ့လုပ္ငန္းေပါှအလိုက္ သက္ဆိုင္ရာ ဉာဏ ပစဿစည္းေတြကို တစ္စံုတစ္ေယာက္ဆီ လြွဲေျပာင္းအသံုးျပုခြင့္ ေပးေတာ့မယ္ဆိုရင္ လုပ္နိုင္တဲ့ ထားနိုင္တဲ့ စည္းကမ္းေတြ အမ်ားျကီးရွိပါတယ္။ ဥပမာ စာေရးဆရာတစ္ေယာက္က ပံုနွိပ္သူကို တစ္ခါပဲ ပံုနွိပ္ခြင့္၊ သက္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံမွာပဲ ပံုနွိပ္ခြင့္၊ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုအတြင္းမွာပဲ ပံုနွိပ္ခြင့္၊ အေရအတြက္ ကန့္သတ္နိုင္ခြင့္ နဲ့ သက္ဆိုင္ရာ format (hard copies, soft copies) စသျဖင့္ ခြဲထားလို့ရပါတယ္။ ဒီလိုပဲ ေငြေပးေခ်တဲ့ပံုစံကိုလည္း ပိုင္ရွင္ကေန သတ္မွတ္ေပးလို့ရပါတယ္။ လြွဲေျပာင္းေပးအပ္တာေတြ၊ အသံုးျပုခြင့္ေပးတာေတြကိုေတာ့ copyright ပိုင္ရွင္ကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ တျခားအခြင့္ရွိသူတစ္ေယာက္ကျဖစ္ေစ နွုတ္တစ္ရာ စာတစ္လံုးဆိုသလိုပဲ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် လက္မွတ္ထိုးျပီး စာရြက္ေပါှမွာပဲ ေရးပါတယ္။ ဒီအခါမွာေတာ့ စာခ်ုပ္ထဲမွာ ဘီဇက္နက္သေဘာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းအရ အမ်ိုးမ်ိုးေသာ လိုင္စင္ေတြ၊ အခြင့္အေရးေတြကို စာမ်က္နွာေပါှမွာ အကုန္ေရးေလ့ရွိပါတယ္။

လြွဲေျပာင္းေပးအပ္တဲ့အခါမွ ေတြ့ရတတ္တာေတြ ျကည့္ျကရေအာင္။

Assignment

Assignment ဆိုတာ သက္ဆိုင္ရာ copyright ရွိတဲ့ ပစဿစည္းတစ္ခုကို လြွဲေျပာင္းေပးအပ္ ဒါမွမဟုတ္ အသံုးျပုခြင့္ေပးတဲ့အခါမွာ တရားဥပေဒ ေဘာင္ဝင္ေအာင္ လုပ္ဖို့အတြက္ copyright ပိုင္ရွင္ကေန တျခားတစ္ေယာက္ကို ေရးေပးတဲ့ စာခ်ုပ္သေဘာမ်ိုးကို ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ အထက္စာပိုဒ္မွာ ေျပာခဲ့သလိုပဲ Copyright ကို assign လုပ္ျပီးတဲ့အခါမွာ copyright ကို ပိုင္ရွင္ အသစ္ဆီ လြွဲေျပာင္းေပးအပ္လိုက္တာပါ။ ဥပမာေျပာရရင္ ရုပ္ရွင္ထုတ္လုပ္ေရးကေန ဇာတ္ညြွန္းတစ္ခုရဲ့ copyright assignment ရရွိဖို့ ဇာတ္ညြွန္းေရးသူဆီကေန ဝယ္ယူရပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ အဲဒီဇာတ္ညြွန္းဟာ ရုပ္ရွင္ထုတ္လုပ္ေရးပိုင္ ျဖစ္သြားပါျပီ။

Licences

လိုင္စင္မွာ ၃မ်ိုး ၃စား ရွိပါတယ္။ ပထမဆံုးကေတာ့ Exclusive licence ပါ။ သူကေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း ပိုင္ရွင္ကေန တစ္ေယာက္ေယာက္ဆီကို လြွဲေပးလိုက္မယ္။ အဲဒီသူက ပိုင္ရွင္ အသစ္ျဖစ္လာျပီးေတာ့ သူတစ္ေယာက္ထဲကပဲ အသံုးျပုခြင့္ ရရွိလာပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ စာေရးဆရာတစ္ေယာက္ဟာ သူ့ရဲ့ ဝတဿထု ပံုနွိပ္ခြင့္ကို ထုတ္ေဝသူတစ္ေယာက္ဆီ ေရာင္းခ်လိုက္ပါတယ္။ ထုတ္ေဝသူဟာ အဲဒီစာအုပ္ရဲ့ copyright ပိုင္ရွင္ျဖစ္လာျပီးေတာ့ သူတစ္ေယာက္တည္းကပဲ စာအုပ္ကို ပံုနွိပ္ခြင့္ ရွိလာပါတယ္။ စာေရးသူဟာ ေနာက္ထပ္ ပံုနွိပ္သူတစ္ေယာက္ဆီကို လိုင္စင္ သက္တမ္း ရွိေနသ၍ အဲဒီ စာအုပ္ကို ထပ္မံထုတ္ေဝခြင့္ ေပးလို့ မရေတာ့ပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ အဲဒီ copyright ကို ခ်ိုးေဖာက္ခံရလို့ရွိရင္ (စာအုပ္ကို တစ္စံုတစ္ေယာက္က ကူးယူေရာင္းခ်ျခင္း သို့မဟုတ္ တနည္းနည္းျဖင့္ ခ်ိုးေဖာက္ျခင္း) စာေရးသူေရာ၊ ထုတ္ေဝသူကပါ ခ်ိုးေဖာက္သူကို တရားစြဲဆိုနိုင္ပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ တစ္မ်ိုးကေတာ့ non-exclusive licence ပါ။ ခင္ဗ်ားရဲ့ အလုပ္တစ္ခု (ဖန္တီးခ်က္တစ္ခု) ကို တျခားသူတစ္ေယာက္ဆီကို non-exclusive licence အေနနဲ့ လြွဲေပးလိုက္ျပီဆိုရင္ကေတာ့ ခင္ဗ်ားရဲ့ ဖန္းတီးခ်က္ကို ခင္ဗ်ားကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေစ တျခားေနာက္ထပ္ အသံုးျပုသူကိုျဖစ္ေစ ထပ္လြွဲေပးလို့ ရပါေသးတယ္။ ဥပမာ ကာတြန္းဆရာတစ္ေယာက္ကေန စာအုပ္တစ္အုပ္အတြက္ ပံုတစ္ပံု ေရးေပးလိုက္ျပီးေတာ့ အဲဒီပံုကိုပဲ ေနာက္တစ္ေယာက္ဆီကို ထပ္ေရာင္းလို့ရပါေသးတယ္။ သူကိ္ုယ္တိုင္လည္း အဲဒီပံုကို ျကိုက္သလို သံုးခြင့္ ရွိပါေသးတယ္။ သေဘာကေတာ့ လိုင္စင္ဟာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္အတြက္ သီးသန့္မဟုတ္ပဲ အမ်ားနဲ့ သံုးလို့ရတယ္ဆိုတာပါ။ ေစာေစာကေပးထားတဲ့ ဥပမာထဲက microsoft office product ဟာ ဒီသေဘာမ်ိုးပဲျဖစ္ပါတယ္။ က်ြန္ေတာှဝယ္ျပီးသံုးထားတယ္ဆိုရင္ microsoft ကေန ေနာက္ထပ္တစ္ေယာက္ဆီကို ေရာင္းခ်ခြင့္ ရွိေနပါေသးတယ္။

ေနာက္ဆံုးတစ္မ်ိုးကေတာ့ implied licence ပါ။ ခင္ဗ်ားက သတင္းစာတိုက္တစ္ခုကို အေျကာင္းအရာ တစ္ခုခုနဲ့ ပတ္သတ္ျပီး စာလွမ္းေရးတယ္ဆိုရင္ အယ္ဒီတာကေန ေပးစာကဏဿဍကို ထည့္သြင္းေဖာှျပဖို့ implied licence ရရွိပါတယ္။ ဒီလိုပဲ copyright ရွိတဲ့ ပစဿစည္းတစ္ခုကို အဖြဲ့အစည္းကျဖစ္ျဖစ္ လူပုဂဿဂိုလ္တစ္ဦးကျဖစ္ျဖစ္ ျပပြဲမွာျဖစ္ေစ ဒါမွမဟုတ္ တစ္ေနရာရာမွ အသံုးခ်ဖို့ ခြင့္ေတာင္းျပီး sponsor ေပးတယ္ဆိုရင္ ထိုသူမွာ implied licence ရရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုင္စင္က အျခားအေျခအေနေတြေပါှမွာ မူတည္ေသးတာေျကာင့္ implied licence ေပါှမွာ သိပ္ မသံုးသင့္ဘဲ ပိုင္ရွင္ကိ္ုယ္တိုင္ဆီမွာပဲ ခြင့္ေတာင္းျပီး သင့္ေတာှတဲ့ လိုင္စင္ရယူတာ ပိုျပီး အသံုးဝင္ပါလိမ့္မယ္။ (အမွန္အတိုင္းေျပာရရင္ ဒီလိုင္စင္ကို သိပ္နားမလည္လို့ မူရင္းကိုပါ ထည့္ေပးလိုက္ပါတယ္ - စကားပိန္)

In some cases, permission from a copyright owner to use copyright material may be implied from all the circumstances. For example, when a person sends a letter which comments on current events to the editor of a newspaper, it is likely that the newspaper will have an implied licence to publish that letter on its letters page. Similarly, when copyright material is commissioned or prepared for a particular purpose, it is likely that the person or organisation for which the material is created will have an implied licence to use that material for that purpose, unless there is something to indicate otherwise.

However, the nature and scope of an implied licence, and who can rely upon it, will always depend on all the circumstances. It can often be difficult to work out whether a licence can be implied for someone to use copyright material. This is why, if permission is needed, it is generally best to get express permission, rather than rely on implied licences.

What is infringement of copyright?

Copyright ရွိတဲ့ ပစဿစည္းတစ္ခုခုကို ခင္ဗ်ားကေန တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းကိုျဖစ္ေစ၊ တစ္ခုလံုးကိုျဖစ္ေစ ပိုင္ရွင္မသိဘဲနဲ့ ယူသံုးလိုက္ျပီဆိုရင္ ဒါဟာ copyright infringement (ခ်ိုးေဖာက္မွု) ပါပဲ။ နည္းပညာတိုးတက္လာတာဟာ ေကာင္းက်ိုးရွိသလို copyright ခ်ိုးေဖာက္မွုေတြ လုပ္ဖို့ လြယ္ကူလာတဲ့ ဆိုးက်ိုးလည္း ရွိပါတယ္။ Hacking, Cracking, Mod-chipping and decoding ေတြဟာလည္း copyright ကို ခ်ိုးေဖာက္နည္းေတြပါပဲတဲ့။ အခု ဘေလာ့ဂ္ေလာကမွာ ေခတ္စားေနတဲ့ forward mail ကိစဿစေတြဟာလည္း ခ်ိုးေဖာက္နည္း ေနာက္တိုးအျဖစ္နဲ့ သတ္မွတ္လိုက္ခ်င္ပါတယ္။

ခြင့္မေတာင္းပဲ သံုးတဲ့အခါမ်ိုးေတြမွာ ခ်ိုးေဖာက္တယ္လို့ သက္ေရာက္မွု မရွိေစရဆိုျပီးေတာ့ သတ္မွတ္ထားတာမ်ိုးေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ ဘယ္အခါမ်ိုးေတြလဲဆိုေတာ့ ေလ့လာစမ္းစစ္သူေတြ၊ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ စီးပြါးေရးအတြက္သံုးတာမဟုတ္တဲ့ အခါမ်ိုးေတြမွာပါ။ Research or study and Fair dealing လို့ ေခါှပါသတဲ့။ ဥပမာေျပာရရင္ တီဗီ program တစ္ခုကို တိပ္ေခြနဲ့ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းကို ကူးယူျပီးေတာ့ personal အတြက္ (ေက်ာင္းစာ၊ research အတြက္) သံုးတာမ်ိုးကိုေတာ့ ခြင့္ျပုေပးနိုင္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကြန္ပ်ူတာ program တစ္ခ်ို့နဲ့ ေဖာင့္ေတြကို personal use အတြက္ သံုးခြင့္ေပးတာကို သတိရမိပါတယ္။

ကိုယ့္ copyright ကို ခ်ိုးေဖာက္ခံရတဲ့အခါမွာ ဘယ္လိုတုန့္ျပန္မလဲ?

ခင္ဗ်ားကိုယ္တိုင္ဟာ copyright ပိုင္ရွင္တစ္ဦးျဖစ္ျပီး ခင္ဗ်ားရဲ့ product တစ္ခု တုပျခင္း ျကံုေတြ့ခဲ့ရင္ကေတာ့ ဘယ္လို တုန့္ျပန္မလဲဆိုတာက သင့္အေပါှမွာပဲ မူတည္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဥပေဒ ခ်ိုးေဖာက္မွု အျဖစ္နဲ့ သက္ေရာက္လို့မို့ တရားစြဲဆိုျခင္းျဖစ္ေစ၊ ေလ်ာှေျကးေတာင္းခံျခင္းျဖစ္ေစ တျခား ဥပေဒနည္းေတြနဲ့ ေျဖရွင္းလို့ ရပါတယ္။ ခင္ဗ်ားဟာ စာေရးဆရာအသင္း ဒါမွမဟုတ္ အသင္းတစ္ခုခုဆီ ပါဝင္ထားမယ္ဆိုရင္ သက္ဆိ္ုင္ရာ အသင္းအဖြဲ့ဆီမွာ အကူအညီ ေတာင္းခံလို့လည္း ရနိုင္ပါေသးတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ခင္ဗ်ားဟာ တစ္ေယာက္ေယာက္ဆို အသံုးျပုခြင့္ လိုင္စင္ေပးအပ္ထားလို့ရွိရင္လည္း သူတို့နဲ့အတူ ခ်ိုးေဖာက္သူကို တရားဥပေဒအရ အေရးယူနိုင္ပါလိမ့္မယ္။

ကိုယ့္ product ေတြ သူမ်ား မကူးယူနိုင္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ?

ဒီလို တားဆီးဖို့ရာကေတာ့ ၁၀၀ ရာခိုင္နွုန္း မျဖစ္နိုင္ဘူးလို့ ေျပာပါရေစ။ ဘာလို့လဲဆိုေတာ့ နည္းပညာတိုးတက္မွုဟာ ေကာင္းတဲ့ဘက္တစ္ခုတည္း မွာတင္မဟုတ္လို့ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ အတန္အသင့္ထိေတာ့ ကူးယူမွု ေလ်ာ့နည္းသြားနိုင္ပါတယ္။ ဘေလာ့ဂ္အေျကာင္းဘက္ နဲနဲ ျပန္လွည့္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ စာေတြကို ကူးယူလို့ မရေအာင္၊ select မွတ္ယူလို့ မရေအာင္၊ right click လုပ္လို့ မရေအာင္ တားဆီးေပးနိုင္တာတဲ့ နည္းေတြရွိပါတယ္။ ပံုဆိုရင္လည္း resolution ေလ်ာ့ျပီးမွ တင္တာမ်ိုးေတြ လုပ္ထားလို့ ရနိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အထက္မွာ ေျပာသလိုပါပဲ။ ရာနွုန္းျပည့္ ကာကြယ္မွုေတာ့ ေပးနိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

ကိုညီလင္းဆက္ဘေလာ့မွာ comment ေပးထားတာကို ဖတ္ဖူးပါတယ္။ မကူးေစခ်င္ရင္ မေရးနဲ့ေပါ့တဲ့။ ဘယ္လို ဦးေနွာက္မ်ိုးနဲ့ စဉ္းစားျပီး ေျပာထြက္သလဲဆိုတာ ေတြးလို့ မရပါဘူး။ ေနာက္တစ္ေယာက္ကလည္း ေျပာတယ္။ ပညာေပးတဲ့စာမ်ိုးဆိုရင္ေတာ့ ဘယ္လိုမ်ိုးေနေန ကူးခြင့္ေပးသင့္ပါတယ္တဲ့။ ကိုNLS ျပန္ေျပာထားတာက ပညာေပးတယ္ဆိုတာ ပညာ knowledge ကိုပဲ ေပးတာျဖစ္ျပီး content ျကားခံ ျဖစ္တဲ့ စာကို ေပးတာမဟုတ္ပါဘူးတဲ့။ မွတ္သားစရာပါ။ စကားမစပ္ အဲဒီ ပို့စ္ ကို ျပန္ဖတ္ေတာ့ ကြန္မန့္ေတြ မရွိေတာ့တာ ေတြ့တယ္။ အဲဒါဖတ္ျပီးရင္ ကိုရြာသားေရးတဲ့ sharing ကိစဿစကို လည္း ဖတ္ျကည့္ေပးပါဦး။ တစ္ခုခုေတာ့ ရသြားမယ္ထင္ပါတယ္။ အနည္းဆံုးေတာ့ သူမ်ားကို share ခ်င္စိတ္ေလး ျဖစ္သြားမယ္ဆိုရင္ ေက်နပ္ပါတယ္။ :P
share တဲ့အခါ နာမည္ေလး လိပ္စာေလး ထည့္ေပးလို့ကေတာ့ အတိုင္းထက္အလြန္ေပါ့။

ေကာှပီကူးတယ္ဆိုတာ က်ြန္ေတာှတို့ ျမန္မာဘေလာ့ဂ္ေတြမွာမွ ျကံုေတြ့ရတဲ့ ျပသဿသနာမဟုတ္ပါဘူး။ အျခားေနရာေတြမွာလည္း ျကံုေတြ့ရတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ သီခ်င္းေတြ။ ဟိုလူက ဟိုကေနကူးလိုက္၊ ဒီလူကေန ဟိုလူကူးထားတာကို ျပန္ကူးလိုက္။ ေနာက္ဆံုး ထြက္လာတဲ့အေခြကို ခိုးကူးက ျပန္ကူးလိုက္။ အကူးသံသရာမဆံုးနိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုပဲ web design ေတြမွာလည္း လွတဲ့ design ေတြဆိုရင္ ကူးလိုက္ျကျပန္ျပီ။ ပိုလြယ္တာကိုး။ view source ကေန အကုန္ျကံုးကူးလိုက္ရံုပဲ။ ေနာက္မွ လုပ္တတ္တယ္ဆိုရင္ နာမည္ေလးေျပာင္း၊ စာေလးေျပာင္းေပါ့။ အဲသလို ကူးနည္းေတြက နိုင္ငံတကာမွာ ျကံုေတြေနရျပီးျဖစ္လို့ ေျဖရွင္းနည္း တစ္ခ်ို့ ရွိပါတယ္။ ဘာလဲဆိုေတာ့ ပထမဆံုး ကူးတဲ့သူကို စာနဲ့ျဖစ္ေစ၊ အီးေမလ္းနဲ့ျဖစ္ေစ တိုက္ရိုက္ ဆက္သြယ္မယ္။ ေနာက္ အလုပ္ရွင္ကိုျဖစ္ေစ၊ အလုပ္သမားကို ျဖစ္ေစ၊ client ကိုျဖစ္ေစ ဆက္သြယ္မယ္။ ေနာက္တစ္ဆင့္ဆိုရင္ လူသိရွင္ျကား နာမည္ဖ်က္ စာရင္းသြင္းမယ္။ Google ရဲ့ DMCA ကို သံုးျပီးေတာ့ သူ့ဆိုဒ္ကို ရွာလို့ မရေအာင္ ပိတ္ပင္မယ္။ ေနာက္ဆံုး တရားရံုးမွာအထိ အေရးယူလို့ ရနိုင္ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာက Copyright Act မရွိတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဟိုးလြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ေပါင္း ၉၀ ေက်ာှ 1914 Copyright Act ဆိုတာ ရွိေနျပီးသားပါ။ ဒါေပမယ့္ update ျဖစ္ဖို့ လိုေနတာေျကာင့္ လူသိနည္းေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုစိန္ဝင္းေရးထားတဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို Book-hives မွာ ရွာဖတ္လို့ ရပါတယ္။ (hotlinkfiles က ဝင္လို့ မရဘူးျဖစ္ေနေသးလို့ တင္မေပးနိုင္တာ ခြင့္လြွတ္ပါ) Eleven Media Group ကေန Whisky ကုမဿပဏီကို တရားစြဲတဲ့ အမွုကိုလည္း သတိရမိပါတယ္။ သူကေတာ့ နာမည္အတုခိုးမွုေျကာင့္ လို့ ထင္ပါတယ္။

နိဂံုးခ်ုပ္ရရင္ Copyright ဆိုတာ နိုင္ငံ တစ္ခုနဲ့တစ္ခုအလိုက္ ကြာျခားနိုင္ေပမယ့္ သေဘာတရားဟာ တူတူပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Copyright Owner ျဖစ္လာဖို့ Register လုပ္ဖို့ လိုတဲ့နိုင္ငံရွိသလို မလိုတဲ့နိုင္ငံရွိပါတယ္။ ဘာေတြ ဘယ္လိုပဲ တားဆီးမွုေတြ ရွိေနရွိေန ကူးတဲ့သူကေတာ့ နည္းပညာ အကူအညီနဲ့ ကူးယူေနဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တားဆီးနိုင္ဖို့ နည္းလမ္းကေတာ့ ကိ္ုယ္တိုင္ သူမ်ားလုပ္အားကို စာနာ နားလည္နိုင္စြမ္း ရွိလာဖို့ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္သူပ်က္ပ်က္ ကိုယ္တရားမပ်က္ေစဖို့ ျကိုးစားနိုင္ျကပါေစ။ လုပ္အားတန္ဖိုး ေလးစားနိုင္ျကပါေစ။ တန္ဖိုးထားနိုင္ျကပါေစ။ ဘယ္လိုမရ မရဘူး။ က်ုပ္တို့က ကူးရတာကို ေပ်ာှတာဆိုလို့ ေျပာလာရင္ကေတာ့ အကူးခံရသူေတြအစား ေလ်ာ့ကူးေပးပါလို့ ေတာင္းဆိုပါရေစ။

အခ်ိန္ယူ ဖတ္ရွုတာ ေက်းဇူးအမ်ားျကီးတင္ပါတယ္။ ခရီးသြားလိုက္တာရယ္ ေရးဖို့ အရွိန္ယူေနတာရယ္ေျကာင့္ ျကာသြားတာ ခြင့္လြွတ္ေပးပါ။  ေနာက္ပိုင္းမွ forward mail ထက္ ပိုျပီး မွန္ကန္တဲ့ မ်ွေဝတဲ့နည္းေတြ၊ feed ေတြအေျကာင္း ဆက္ပါဦးမယ္။

ေတာှကီ

External Links:
1. http://www.flickr.com/photos/samiksha/445070705/
2. http://www.google.com/dmca.html
3. http://digitalmash.com/journal/articles/the-real-jim-shady/
4. http://www.globecartoon.com/neweconomy/04.html